Турк улс руу ажилд зуучлана хэмээх зарийн дагуу хандах гэж байгаа бол доорх нийтлэлийг нэг уншаад үзээрэй. Стамбул хотод ирээд 3 жил болж байгаа тэрээр эндхийн Монголчуудын эмгэнэлт амьдарлийг өгүүлнэ. Нэрийг нь дурьдихгүй хэмээж ам өгсөн тул хэлсэн үг бүрийг нь элдэв хачир чимэггүй орууллаа.
Энд ирээд ажил олж, их мөнгө хийж "шархаа нөхөж" (наашаа ирэхийн тулд тавьсан өр ширээ дарж) чадахгүй тул шархаа нөхөхийн тулд Монголоос нэмж хүн авчирдаг. Бэлэн ажилтай, өндөр цалинтай хэмээн тэдний хэлсэнд итгэж, хамгийн багадаа 2000$ зуулчилалын мөнгө төлж тав арваараа ирэн харлаж, хөсөрт хаягдсан Монголчуудын тоо хэрээс хэтэрч байна.
Хоосон хонож хог дээр хаягдахгүйн тулд эрчүүд нь хулгай хийж, эмэгтэйчүүд нь биеэ үнэлсээр энд Монголчуудын нэр хүнд маш ихээр унаж байна.
Ажилтай төрөлтөй нэг нь цалин бүр дээр архи ууж, дуртай үедээ ажиллан, дүргүй үедээ ажилаа тасалдаг зэрэг ажилаа цалгардуулдагаас ажил олгогчид Монголчуудыг ажилд авах үнэн дургүй болсон. Мөн архи уух бүрдээ агсан согтуу тавьж, орилж чарлан, ойр орчныхоо амгалан тайван байдлыг алдагдуулдагаас хавь ойрынх нь Туркууд бухимдаж, гомдол гаргадаг. Мэдээж энэ бүхэн цагдаа цэрэг ирэх, шалгаах гээд эргээд бидэнд л муу нөлөө үзүүлдэг.
Цагдаа цэрэг болоод баривчлагдаад явлаа гэхэд барууны улсууд шиг Монгол руу буцаахгүй. Нэг муу өрөөнд хэдэн зуугаар нь хорьж хамгийн багадаа сар байлгачихаад Туркэд харласан сар бүр ойролцоогоор 100$ тогуулиа олж ир гээд буцаагаад гаргачихдаг. Жишээ нь 1 сар визгүй зорчих эрхээс гадна 5 сар нийт зургаан сар Туркэд байсан бол 500 долларын торгууль төлж байж Туркийн нутаг дэвсгэрээс гарна аа гэсэн үг.
Хаана л очно дор хаяж нэг Монгол эмэгтэй нэгэн Турк залуутай сугадан, хөтлөлцөн явж таардаг. Ихэнх эмэгтэйчууд харамсалтай нь энэ замаар ордог. Учир нь өртөг өндөртэй, Европ, Америк, Солонгос гээд бусад улсуудаас хамаагүй бага цалинтай тул авсан хэдэн төгрөг нь байр, хоолондоо таардаг тул энэ шархаа нөхөх гэсэн эмэгтэйчүүд өдрийн цагаар ажиллаж, шөнийн цагаар Турк эрчүүдийн өврийг дулаацуулна.
Хүрлээ, Анжий гээд нутаг нэгтнээ наашаа хулхидаж авчирдаг хүмүүс хэд хэд бий. Өөрсдөө хулхидуулж ирчихээд наашаа ирүүлэхгүйн үүднээс сэрэмжлүүлэхийн оронд хашаа байшинг нь заруулан байж нааш нь авчираад үнсэнд хаясан шалз шиг хаядаг тэдний нүгэл нүдээрээ гарах биз ээ.
Цөөн хэдэн Монголчуудыг маань тэнгэр ивээг..
Thursday, March 19, 2009
Monday, March 16, 2009
Турк Улсын Стамбул хотод амьдрах нь: Сарын орлого, зарлага тайлан тэнцэтгэл
Блог # 2-оосоо чирээд ирлэээ.. Стамбул хотод амьдрахад сар бүр хэрэг болох мөнгийг хамгийн багаар тооцоолов :)
Миний бие сүүлийн үед гадаадад сурахыг хүсэгч залуус олширсоныг бодолцон блогтоо Турк Улсын Стамбул хотод сурах талаар хэд хэдэн цуврал бичлэг оруулъя гэж бодож байна. Энхүү цувралын эхнийх нь болох Турк Улсын Стамбул хотод амьдрах нь: Сарын орлого, зарлага тайлан тэнцэтгэл бичлэгт Стамбул хотод амьдрахад, хоол хүнсний олдоц, үнэ, унаа тэрэгний билет гээд, гарах зардалыг, өөрийн туршилага дээр тулгуурлан, хамгийн багаар тооцож, чангаар бодлоо.
Сарын орлого:
• Улсын зардлаар ирсэн бол сар бүр 175 лираны тэтгэлэг, мөн жилд нэг удаа ном хувцасны мөнгө олгодог.
• Ар гэрээс татах татаас
• Хааяа нэг олон ангит кино, эсвэл реклам зэрэгт тоглож олох мөнгө (иймэрхүү тохиолдол байдаг бөгөөд Монголчууд Хятад, Япон, Солонгос гээд Монголчуудаас бусад Азиудын дүрийг бүтээнэ :), олон ангит кинонд тоглосоны хөлсөнд өдрийн 20-50 лира, рекламанд тоглосоны хөлсөнд хамгийн багадаа 100 лираны хөлс авдаг.)
• Турк улсад сурдаг гадаад (Турк оюутануудад ч гэсэн ажиллах эрх олгодоггүй) оюутанд ажиллах эрх олгодоггүй бөгөөд зарим нэг оюутан зуны цагт аялал зуулчлалын хотууд болох Бодрум, Анталия зэрэг хотуудад, хагас бүтэн сайнд Стамбул хотод байдаг Солонгос, Хятад, Япон ресторануудад аяга угаагч, зөөгч хийх нь бий, мэдээж хууль бусаар
Сарын зарлага:
• Байр: Дүүрэг, байрлал, халаалтын систем, олон нийтийн тээвэрт ойрхон эсэх, хэдэх өрөө байр гээд хэд хэдэн зүйлээс шалтгаалан байрны үнэ өөрчлөгдөх бөгөөд хамгийн хямддаа 500 лира (2.2 TL буюу лира 1 евротой тэнцэнэ ойролцоогоор). Байрны сарын түрээсээс гадна эхлэн байр түслэгчид 1 сарын байрны түрээстэй тэнцүү хэмжээний (зарим тохиолдолд нэг сарын байрны түрээсээ их) баталгаа (депосит) төлдөг. Дэпоситыг гарахдаа буцаааж авна гэсэн хуулийн заалт байдаг ч бүрэн бүтнээр нь буцааж авах нь ховор тохиолдол.
Тог, ус, газны үйлчилгээг (Ихэнх байрны эзэд өөрсддөө төвөг удахгүйг хүсдэг тул тог, ус, газны үйлчилгээ авах гэрээ контрактыг түрээслэгчидэд даатгадаг) авахын тул мөн 500 орчим лира (барьцаа төлөх, зарим тохиолдолд тоолуур авах г.м) хэрэг болдог. Анхлан байр түрээслэхийг хүсэгчидийн халаасанд ойролцоогоор хамгийн багадаа 1.500 лира байвал зохилтой. Мэдээж энэхүү үнийн дүнг хэдэн хүн нийж байр түрээслэхээсээ хамааран хувааж төлнө. За тэгээд ойролцоогоор 1.500 төгрөг зарцуулаад хов хоосон байранд орлоо, хэтэвчнийхээ зузаан нимгэнээс хамааран шинэ, хуучин тавилага авах үлдлээ.
• Хоол: Бидний мэдэх цэцэгтэй цэцэггүй байцаа, лууван, чинжүү, улаан лоолю, өргөст хэмх зэрэг ногооноос өгсүүлээд мэдэхгүй олон олон ногоо үнэтэй, хямдхан зарагддаг тул ногоонд дуртай хүмүүсийн хувьд диваажин л гэсэн үг. Ногооны үнэ улирлаас хамааран өөрчлөгддөг. Ногооноос гадна алим, лийр, тоор, мандарийн, жүрж, гадил гээд жимс элбэг. Мэдээж жимсний үнэ болон төрөл нь улирлаас хамааран өөрчлөгдөнө.
Монголчууд шиг маханд нугасгүй хүмүүст дуулгах муу мэдээ бол энд (Стамбулд) мах нилээн үнэтэй (тос ихтэй, машиндсан мах ойролцоогоор 1 кг нь 15 лира) мөн амтгүй (Монголын махтай харьцуулбал) байдаг. Лалын шашинтай улс тул адууны мах иддэгүй (нүгэл хэмээн үздэг) тиймээс зарагддаггүй. Мөн гахайн мах иддэггүй, зарагддаггүй. Зарсан тохиолдолд мөнгөн шийтгэлээс өгсүүлээс шоронд хүртэл хоригдох магадлалтай. Гахайн мах хэрэглэдэггүйтэй холбоотойгоор өглөөний цайны өргөн хэрэглээ болох хиам Монголд зарагддаг хиамнуудаас амт муутай байдаг. Мөн бүх хүнсний бүтээгдэхүүний сав баглаан дээр (жигнэмэг, шоколад, чихэр гээд л...) гахайн өөх тос хэрэглээгүй болно хэмээх сануулгыг хэвлэсэн байна.
Хар, Номхон гээд далайгаар хүрээлэгдсэн тул элдэв янзын загас, сам хорхой, наймаалж, хавч гээд далайн бүтээгдэхүүн элбэг байдаг. Дэлгүүрүүдэд далайн бүтээгдэхүүн, үхэр, тугал, хонь, хурга, тахианаас гадна зул сарын үеэр цацагт хяруулын мах зарагдана. Ямаа, тэмээний мах идэх нь “нүгэл” биш ч зарагдаж байхыг хараагүй.
Монголчуудын өргөн хэрэглээний зарим нэг хүнсний бүтээгдэхүүний үнийг жагсаавал.. Хамгийн хямдхан будаа кг нь 2 лира буюу ойролцоогоор 1 евро, гурил 1 лира, гоймон 80 куруш (0.8 лира) байдаг. Сахар 1 кг нь 2.3 лира, наран цэцгийн тос 1л нь 2.5 лира байдаг. Оюутнуудын хичээлийн хуваарь яг цав таарахгүй учир ихэнхдээ оройн хоолны материалаа мөнгө нийлүүлэн худалдаж авдаг. Өдөрийн хоолоо ихэнх оюутнууд сургууль дээрээ иддэг бөгөөд сургуулиудын хоолны газарт оюутны хөнгөлөлттэй (ойролцоогоор 1.5-3 лираны үнэтэй нэг хоердугаар хоол, салат эсвэл жимснээс бүрдэнэ.) хоол байдаг.
• Унаа: Стамбул, Том хот тул (17 сая хүн амтай бөгөөд энэхүү тоо сүүлийн 3-4 жил магадгүй түүнээс их хугацаанд өөрчлөгдөөгүй, миний мэдхийн) зорисон газартаа очихдоо ихэнхдээ унаа дамжих бөгөөд хамгийн багадаа 30 минут зарцуулна. Замын бөглөрөл их. Өглөө оройдоо 20-30 минутанд хоёр метр хүрэхтэй үгүйтэй явах нь энүүхэнд. Метро, трамвай, Ази тивээс Европ тив (эсвэл урвуугаараа), эсвэл аль нэгнээс нь ойр орчимын арлууд руу хүргэх усан онгоцоор зорчихдоо жетон (жетонууд адилхан биш тул ойр хавьцаах жетон зардаг цэгүүдээс авсан нь дээр), автобусаар зорчихдоо билет авна. Бүгд адилхан үнэтэй биш ч нэг бүр ойролцоогоор 1.5 лира байдаг. Метро нь Орос, Франц зэрэг дэд бүтэц тэр дундаа метроны зам сайн хөгжисөн улсуудыг бодвол “инээдтэй” буюу одоогийн байдлаар аравхан (Şişhane-Atatürk Oto Sanayii чиглэлд) буудалтай (энэ 2 сард 4 буудал ашиглалтанд орсон). Истиклал гудамжаар уруудаж өгсөх трамвай, тунел гэгдэх (Beyoğlu Kabataş-г холбоно) ноталжик буюу 1800-гаад оноос одоог хүртэл ажиллаж буй ‘метро’, гээд нэг буудлын унаанууд (ганц, хоёрхон буудал явдаг) байдаг бөгөөд энэ бүрд дээшээ доошоо явж, бууж суухаас гадна дахиад л жетон авах зэргээр мөнгө төлдөг, цаг алддаг. За баахан бараан зүйл биччихлээ эцэст нь нэг авууштай тал нь метро трамвайны замаа жилээс жилд өргөсгөж, уртасгаж, метробус (нэгхэн чиглэлд тусгайлан зассан нэг эгнээ замаар зогсолтгүй, өндөр хурдтайгаар явдаг автобус) зэрэг өөр сонголтууд үүсгэж байгаа. Олон нийтийн тээврийн план.
Төрийн зардалаар бус өөрийн зардалаа дааж сурдаг оюутнуудад хямдралтай зорчих үнэмлэх өгдөг бөгөөд энэхүү үнэмлэхийг сард 55 лирагаар цэнэглээд 200 хүртэл удаа метро, автобус, трамвайнд (Ази Европыг холбох усанд завинд үйлчилдэггүй) дамжиж болдог. Үүнийг аялик (aylık) гэнэ. Энэхүү үнэмлэх жил бүр шинэчлэгддэг. Улсын зардалаар суралцагсадад бүтэн жилийн турш мөн метро, автобус, трамвайнд хэрэглэх болохуйц жолооч эсвэл кассанд үзүүлээд үнэгүй явдаг үнэмлэх олгодог. Жил бүр шинэчлэгддэг. Дээрх 2 төрлийн үнэмлэхүүд зураг хөрөгтэй байдаг. Хоёр төрлийн үнэмлэхийн алийг нь ч авсан анх авахдаа бага хэмжээний мөнгө төлдөг.
• тог, ус, газны мөнгө: Хэрэглэсэн хэмжээгээр төлбөр ирдэг. Туркэд хийгээр, төвөөс халаалттай (Монгол халаалтын систем шиг), тогоор бүр нүүрсээр халаах нь байдаг. Хамгийн их түгээмэл нь хийгээр халаах систем бөгөөд энэ системд газны төлбөр мэдээж зун нь бага өвөл нь их ирнэ. Өвлийн гурван сар хийн мөнгө 200 лира хол давна. Турк улс өөр олон улсын адил хэрэглээний байгалын хийгээ зуун хувь Оросоос авдаг бөгөөд өнгөрсөн жилд л гэхэд байгалын хийн үнэ 60% гаруй хувь нэмэгдсэн. Мэдээж Туркүүд Орос ах нартай доллараар наймаа хийдэг тул доллар лираны харьцаа хийн үнэнд шууд нөлөөлнө. Их хэрэглэх тусамд нэгж (метр кув) усны үнэ буурах бус нэмэгдэнэ. Тог, ус, газнаас гадна хүсвэл интернэтийн үйлчилгээ авч болох бөгөөд интернэтийн үйлчилгээ авахын тулд заавал утас тавиулсан байна. Утасны суурь төлбөр (хамгийн хямд нь HesaplıHATT) яриагүй тохиолдолд 9.33 лира, интернэтийн төлбөр сард 49 лира (хурд болон үнийн хувьд хамгийн боломжийн нь) байдаг. Ийм системд байгалын хийг байраа халаахаас гадна, халуун ус (усанд орох, аяга таваг угаах), хоол хийхэд хэрэглэдэг.
• Гар утсанд хийх нэгж: Өнөөдрийн байдлаар Туркэд 3 оператор (Туркселл, Водафоне, Авеа зэрэг) байдаг бөгөөд аль ч үүрэн телефоны компаний зуун нэгж төвөөс нь авахад ойролцоогоор 18 лира байна. Монгол руу (Гадаад руу) мессэж илгээхэд 3 нэг, өөр хоорондоо ярих болох өөр опературтай (жишээ нь авеагийгийн номертой хүн туркселлийн номер луу) ярихад унах нэгж нь үүрэн телефон цаашлаад хамрагдах үйлчилгээнээс (мобистудент гэдэг шиг оюутануудад зориулсан эсвэл бизнесс эрхлэгчидэд зориулсан гээд) тань шалтгаалан хэлбэлздэг. Ойролцоогоор минутанд 1-6 нэгж унана. 3 сард нэг удаа цэнэглэхгүй бол гадагшаа гарах ячианы эрх хаагдах бөгөөд дахиад 3 сарын дараа дотогшоо орох ярианы эрх хаагдана. Мөн гурван сарын дараа (нийт 9 сарын дараа) номер тань устах болно.
Саяхан дөө (2 жилийн өмнө байхаа) гар утасны хулгай ихэссэнтэй холбоотойгоор гар утаснуудыг бүртгэж (утас бүрийн баттерэй болон их бие дээр IMEI номер байдаг, үүнийг ашиглан бүртгэдэг) эхэлсэн бөгөөд энэхүү системд бүртгүүлээгүй тохиолдолд гадаадаас Турк рүү оруулж ирсэн утас бүр 1 сарын дараа автоматаар хаагддаг. Бүртгүүлэхийн тулд пассапорт, оршин суух зөвшөөрөл зэргээ бүртгэл хүлээн авах эрх бүхий төвүүд дээр авч очин 5 лира төлж бүртгүүлэх бөгөөд ойролцоогоор 7 хоногийн дараа утас тань хэвийн ажиллаж эхэлдэг.
Дүгнэлт:
Ихэнх оюутнууд зургаа зургаагаараа нийлэн байр хөлслдөг бөгөөд ойролцоогоор 500 лираны түрээстэй байранд зургаан хүн амьдрана гэж тооцвол хүн бүрийн халааснаас сар дутамд байр, хоол, тог, ус, хий, интетийн төлбөрт ойролцоогоор 200-300 лира гарна.
Мэдээж унааны 55, сард гар утсандаа 100 нэгж авч хийнэ гэж бодоод 18 лира, ариун цэврийн хэрэглээний материалууд (оо саван, сойз гээд юу эс байхав дээ) гээд нэмбэл үнийн дүн маань 300-400 болж нэмэгдэнэ.
Үүнээс Улсын зардлаар сурдаг гэж тооцоод сарын тэтгэлэг болох 175 лирагаа хасахад оюутан сар бүр хамгийн багадаа 25-125 лираны "өрөнд" орж байна. Гар утсандаа нэгжгүй, халаасандаа мөнгөгүй, өдөрт нэг хоолтой амьдрахад нэг иймэрхүү зардал гарна.
Миний бие сүүлийн үед гадаадад сурахыг хүсэгч залуус олширсоныг бодолцон блогтоо Турк Улсын Стамбул хотод сурах талаар хэд хэдэн цуврал бичлэг оруулъя гэж бодож байна. Энхүү цувралын эхнийх нь болох Турк Улсын Стамбул хотод амьдрах нь: Сарын орлого, зарлага тайлан тэнцэтгэл бичлэгт Стамбул хотод амьдрахад, хоол хүнсний олдоц, үнэ, унаа тэрэгний билет гээд, гарах зардалыг, өөрийн туршилага дээр тулгуурлан, хамгийн багаар тооцож, чангаар бодлоо.
Сарын орлого:
• Улсын зардлаар ирсэн бол сар бүр 175 лираны тэтгэлэг, мөн жилд нэг удаа ном хувцасны мөнгө олгодог.
• Ар гэрээс татах татаас
• Хааяа нэг олон ангит кино, эсвэл реклам зэрэгт тоглож олох мөнгө (иймэрхүү тохиолдол байдаг бөгөөд Монголчууд Хятад, Япон, Солонгос гээд Монголчуудаас бусад Азиудын дүрийг бүтээнэ :), олон ангит кинонд тоглосоны хөлсөнд өдрийн 20-50 лира, рекламанд тоглосоны хөлсөнд хамгийн багадаа 100 лираны хөлс авдаг.)
• Турк улсад сурдаг гадаад (Турк оюутануудад ч гэсэн ажиллах эрх олгодоггүй) оюутанд ажиллах эрх олгодоггүй бөгөөд зарим нэг оюутан зуны цагт аялал зуулчлалын хотууд болох Бодрум, Анталия зэрэг хотуудад, хагас бүтэн сайнд Стамбул хотод байдаг Солонгос, Хятад, Япон ресторануудад аяга угаагч, зөөгч хийх нь бий, мэдээж хууль бусаар
Сарын зарлага:
• Байр: Дүүрэг, байрлал, халаалтын систем, олон нийтийн тээвэрт ойрхон эсэх, хэдэх өрөө байр гээд хэд хэдэн зүйлээс шалтгаалан байрны үнэ өөрчлөгдөх бөгөөд хамгийн хямддаа 500 лира (2.2 TL буюу лира 1 евротой тэнцэнэ ойролцоогоор). Байрны сарын түрээсээс гадна эхлэн байр түслэгчид 1 сарын байрны түрээстэй тэнцүү хэмжээний (зарим тохиолдолд нэг сарын байрны түрээсээ их) баталгаа (депосит) төлдөг. Дэпоситыг гарахдаа буцаааж авна гэсэн хуулийн заалт байдаг ч бүрэн бүтнээр нь буцааж авах нь ховор тохиолдол.
Тог, ус, газны үйлчилгээг (Ихэнх байрны эзэд өөрсддөө төвөг удахгүйг хүсдэг тул тог, ус, газны үйлчилгээ авах гэрээ контрактыг түрээслэгчидэд даатгадаг) авахын тул мөн 500 орчим лира (барьцаа төлөх, зарим тохиолдолд тоолуур авах г.м) хэрэг болдог. Анхлан байр түрээслэхийг хүсэгчидийн халаасанд ойролцоогоор хамгийн багадаа 1.500 лира байвал зохилтой. Мэдээж энэхүү үнийн дүнг хэдэн хүн нийж байр түрээслэхээсээ хамааран хувааж төлнө. За тэгээд ойролцоогоор 1.500 төгрөг зарцуулаад хов хоосон байранд орлоо, хэтэвчнийхээ зузаан нимгэнээс хамааран шинэ, хуучин тавилага авах үлдлээ.
• Хоол: Бидний мэдэх цэцэгтэй цэцэггүй байцаа, лууван, чинжүү, улаан лоолю, өргөст хэмх зэрэг ногооноос өгсүүлээд мэдэхгүй олон олон ногоо үнэтэй, хямдхан зарагддаг тул ногоонд дуртай хүмүүсийн хувьд диваажин л гэсэн үг. Ногооны үнэ улирлаас хамааран өөрчлөгддөг. Ногооноос гадна алим, лийр, тоор, мандарийн, жүрж, гадил гээд жимс элбэг. Мэдээж жимсний үнэ болон төрөл нь улирлаас хамааран өөрчлөгдөнө.
Монголчууд шиг маханд нугасгүй хүмүүст дуулгах муу мэдээ бол энд (Стамбулд) мах нилээн үнэтэй (тос ихтэй, машиндсан мах ойролцоогоор 1 кг нь 15 лира) мөн амтгүй (Монголын махтай харьцуулбал) байдаг. Лалын шашинтай улс тул адууны мах иддэгүй (нүгэл хэмээн үздэг) тиймээс зарагддаггүй. Мөн гахайн мах иддэггүй, зарагддаггүй. Зарсан тохиолдолд мөнгөн шийтгэлээс өгсүүлээс шоронд хүртэл хоригдох магадлалтай. Гахайн мах хэрэглэдэггүйтэй холбоотойгоор өглөөний цайны өргөн хэрэглээ болох хиам Монголд зарагддаг хиамнуудаас амт муутай байдаг. Мөн бүх хүнсний бүтээгдэхүүний сав баглаан дээр (жигнэмэг, шоколад, чихэр гээд л...) гахайн өөх тос хэрэглээгүй болно хэмээх сануулгыг хэвлэсэн байна.
Хар, Номхон гээд далайгаар хүрээлэгдсэн тул элдэв янзын загас, сам хорхой, наймаалж, хавч гээд далайн бүтээгдэхүүн элбэг байдаг. Дэлгүүрүүдэд далайн бүтээгдэхүүн, үхэр, тугал, хонь, хурга, тахианаас гадна зул сарын үеэр цацагт хяруулын мах зарагдана. Ямаа, тэмээний мах идэх нь “нүгэл” биш ч зарагдаж байхыг хараагүй.
Монголчуудын өргөн хэрэглээний зарим нэг хүнсний бүтээгдэхүүний үнийг жагсаавал.. Хамгийн хямдхан будаа кг нь 2 лира буюу ойролцоогоор 1 евро, гурил 1 лира, гоймон 80 куруш (0.8 лира) байдаг. Сахар 1 кг нь 2.3 лира, наран цэцгийн тос 1л нь 2.5 лира байдаг. Оюутнуудын хичээлийн хуваарь яг цав таарахгүй учир ихэнхдээ оройн хоолны материалаа мөнгө нийлүүлэн худалдаж авдаг. Өдөрийн хоолоо ихэнх оюутнууд сургууль дээрээ иддэг бөгөөд сургуулиудын хоолны газарт оюутны хөнгөлөлттэй (ойролцоогоор 1.5-3 лираны үнэтэй нэг хоердугаар хоол, салат эсвэл жимснээс бүрдэнэ.) хоол байдаг.
• Унаа: Стамбул, Том хот тул (17 сая хүн амтай бөгөөд энэхүү тоо сүүлийн 3-4 жил магадгүй түүнээс их хугацаанд өөрчлөгдөөгүй, миний мэдхийн) зорисон газартаа очихдоо ихэнхдээ унаа дамжих бөгөөд хамгийн багадаа 30 минут зарцуулна. Замын бөглөрөл их. Өглөө оройдоо 20-30 минутанд хоёр метр хүрэхтэй үгүйтэй явах нь энүүхэнд. Метро, трамвай, Ази тивээс Европ тив (эсвэл урвуугаараа), эсвэл аль нэгнээс нь ойр орчимын арлууд руу хүргэх усан онгоцоор зорчихдоо жетон (жетонууд адилхан биш тул ойр хавьцаах жетон зардаг цэгүүдээс авсан нь дээр), автобусаар зорчихдоо билет авна. Бүгд адилхан үнэтэй биш ч нэг бүр ойролцоогоор 1.5 лира байдаг. Метро нь Орос, Франц зэрэг дэд бүтэц тэр дундаа метроны зам сайн хөгжисөн улсуудыг бодвол “инээдтэй” буюу одоогийн байдлаар аравхан (Şişhane-Atatürk Oto Sanayii чиглэлд) буудалтай (энэ 2 сард 4 буудал ашиглалтанд орсон). Истиклал гудамжаар уруудаж өгсөх трамвай, тунел гэгдэх (Beyoğlu Kabataş-г холбоно) ноталжик буюу 1800-гаад оноос одоог хүртэл ажиллаж буй ‘метро’, гээд нэг буудлын унаанууд (ганц, хоёрхон буудал явдаг) байдаг бөгөөд энэ бүрд дээшээ доошоо явж, бууж суухаас гадна дахиад л жетон авах зэргээр мөнгө төлдөг, цаг алддаг. За баахан бараан зүйл биччихлээ эцэст нь нэг авууштай тал нь метро трамвайны замаа жилээс жилд өргөсгөж, уртасгаж, метробус (нэгхэн чиглэлд тусгайлан зассан нэг эгнээ замаар зогсолтгүй, өндөр хурдтайгаар явдаг автобус) зэрэг өөр сонголтууд үүсгэж байгаа. Олон нийтийн тээврийн план.
Төрийн зардалаар бус өөрийн зардалаа дааж сурдаг оюутнуудад хямдралтай зорчих үнэмлэх өгдөг бөгөөд энэхүү үнэмлэхийг сард 55 лирагаар цэнэглээд 200 хүртэл удаа метро, автобус, трамвайнд (Ази Европыг холбох усанд завинд үйлчилдэггүй) дамжиж болдог. Үүнийг аялик (aylık) гэнэ. Энэхүү үнэмлэх жил бүр шинэчлэгддэг. Улсын зардалаар суралцагсадад бүтэн жилийн турш мөн метро, автобус, трамвайнд хэрэглэх болохуйц жолооч эсвэл кассанд үзүүлээд үнэгүй явдаг үнэмлэх олгодог. Жил бүр шинэчлэгддэг. Дээрх 2 төрлийн үнэмлэхүүд зураг хөрөгтэй байдаг. Хоёр төрлийн үнэмлэхийн алийг нь ч авсан анх авахдаа бага хэмжээний мөнгө төлдөг.
• тог, ус, газны мөнгө: Хэрэглэсэн хэмжээгээр төлбөр ирдэг. Туркэд хийгээр, төвөөс халаалттай (Монгол халаалтын систем шиг), тогоор бүр нүүрсээр халаах нь байдаг. Хамгийн их түгээмэл нь хийгээр халаах систем бөгөөд энэ системд газны төлбөр мэдээж зун нь бага өвөл нь их ирнэ. Өвлийн гурван сар хийн мөнгө 200 лира хол давна. Турк улс өөр олон улсын адил хэрэглээний байгалын хийгээ зуун хувь Оросоос авдаг бөгөөд өнгөрсөн жилд л гэхэд байгалын хийн үнэ 60% гаруй хувь нэмэгдсэн. Мэдээж Туркүүд Орос ах нартай доллараар наймаа хийдэг тул доллар лираны харьцаа хийн үнэнд шууд нөлөөлнө. Их хэрэглэх тусамд нэгж (метр кув) усны үнэ буурах бус нэмэгдэнэ. Тог, ус, газнаас гадна хүсвэл интернэтийн үйлчилгээ авч болох бөгөөд интернэтийн үйлчилгээ авахын тулд заавал утас тавиулсан байна. Утасны суурь төлбөр (хамгийн хямд нь HesaplıHATT) яриагүй тохиолдолд 9.33 лира, интернэтийн төлбөр сард 49 лира (хурд болон үнийн хувьд хамгийн боломжийн нь) байдаг. Ийм системд байгалын хийг байраа халаахаас гадна, халуун ус (усанд орох, аяга таваг угаах), хоол хийхэд хэрэглэдэг.
• Гар утсанд хийх нэгж: Өнөөдрийн байдлаар Туркэд 3 оператор (Туркселл, Водафоне, Авеа зэрэг) байдаг бөгөөд аль ч үүрэн телефоны компаний зуун нэгж төвөөс нь авахад ойролцоогоор 18 лира байна. Монгол руу (Гадаад руу) мессэж илгээхэд 3 нэг, өөр хоорондоо ярих болох өөр опературтай (жишээ нь авеагийгийн номертой хүн туркселлийн номер луу) ярихад унах нэгж нь үүрэн телефон цаашлаад хамрагдах үйлчилгээнээс (мобистудент гэдэг шиг оюутануудад зориулсан эсвэл бизнесс эрхлэгчидэд зориулсан гээд) тань шалтгаалан хэлбэлздэг. Ойролцоогоор минутанд 1-6 нэгж унана. 3 сард нэг удаа цэнэглэхгүй бол гадагшаа гарах ячианы эрх хаагдах бөгөөд дахиад 3 сарын дараа дотогшоо орох ярианы эрх хаагдана. Мөн гурван сарын дараа (нийт 9 сарын дараа) номер тань устах болно.
Саяхан дөө (2 жилийн өмнө байхаа) гар утасны хулгай ихэссэнтэй холбоотойгоор гар утаснуудыг бүртгэж (утас бүрийн баттерэй болон их бие дээр IMEI номер байдаг, үүнийг ашиглан бүртгэдэг) эхэлсэн бөгөөд энэхүү системд бүртгүүлээгүй тохиолдолд гадаадаас Турк рүү оруулж ирсэн утас бүр 1 сарын дараа автоматаар хаагддаг. Бүртгүүлэхийн тулд пассапорт, оршин суух зөвшөөрөл зэргээ бүртгэл хүлээн авах эрх бүхий төвүүд дээр авч очин 5 лира төлж бүртгүүлэх бөгөөд ойролцоогоор 7 хоногийн дараа утас тань хэвийн ажиллаж эхэлдэг.
Дүгнэлт:
Ихэнх оюутнууд зургаа зургаагаараа нийлэн байр хөлслдөг бөгөөд ойролцоогоор 500 лираны түрээстэй байранд зургаан хүн амьдрана гэж тооцвол хүн бүрийн халааснаас сар дутамд байр, хоол, тог, ус, хий, интетийн төлбөрт ойролцоогоор 200-300 лира гарна.
Мэдээж унааны 55, сард гар утсандаа 100 нэгж авч хийнэ гэж бодоод 18 лира, ариун цэврийн хэрэглээний материалууд (оо саван, сойз гээд юу эс байхав дээ) гээд нэмбэл үнийн дүн маань 300-400 болж нэмэгдэнэ.
Үүнээс Улсын зардлаар сурдаг гэж тооцоод сарын тэтгэлэг болох 175 лирагаа хасахад оюутан сар бүр хамгийн багадаа 25-125 лираны "өрөнд" орж байна. Гар утсандаа нэгжгүй, халаасандаа мөнгөгүй, өдөрт нэг хоолтой амьдрахад нэг иймэрхүү зардал гарна.
Saturday, March 14, 2009
Tурк Улсдад дээд боловсрол эзэмших арга замууд
Турк Улсад дээд боловсрол эзэмших 3 зам байна. Нэг нь улсын зардалаар, нөгөө нь хувийн зардалаар сурах бүр нөгөөх нь шашны шугамаар суралцах.
1. Зөвхөн Турк гэлтгүй гадаад улсад Улсын зардлаар сурахын тулд арван жилээ (11 жилээ) төгсөөд Монголын нэгэн их дээд сургуулид элсэн орж нэг жил суралцсаны дараа улсын зардалаар гадаадад сургах шалгалтанд орон тэнцээд эсвэл ар, өврийн хаалгаар орон шалгалтанд орсон ороогүй Турк улс (гадаад) руу хувиарлагдах нэг дэх зам.
Монгол Улсад үйл ажиллагаагаа явуулдаг дөрвөн Турк сургуулийн нэгийг төгссөн тодорхой тооны "шилдэг" сурагч Турк руу улсын зардалаар явах шалгалтанд арваа төгсөнгүүтээ орох эрх олж авдаг. Би хувийн зардалаар буюу 3 дугаар замаар явдаг тул энэ тал дээр миний мэдлэг дутна тиймээс ингэсгээд орхъё.
2. Шашны шугамаар сурах. Энэ аргаар ихэнхдээ Казакууд ирдэг бөгөөд сүүлийн үед Монголчууд бас ирэх болсон сураг сонсогдсон. Сургуулид орохоосоо өмнө Турк хэл сурж байгаа нэртэйгээр 1-2 жил лалын шашинд суралцаад, дараа нь ЕӨС-т орж "хүссэн биш" сургуулидаа хувиарлагдана. Хэлний бэлтгэл нэрээр бүтэн жил КУРАН уншиж, толгойгооо хэрхэн боох (охидод), абдест буюу мөргөлийн угаалга хэрхэн хийх талаар суралцдаг тул шалгалтын асуултуудыг ойлгох хэмжээнд хэлний мэдлэггүй (КУРАН нь Араб хэл дээр байдаг бөгөөд бүтэн жил КУРАн цээжилсэн хүн Турк хэл дээр шалгалт өгөөд тэнцэх эсэх эргэлзээтэй) тул шалгалтнаас сайн оноо авахгүй, сайн оноо авсан ч сонгон суралцахыг хүссэн сургуулийг тань шашныхан сайшаахгүй байх магадлалатай. Шашныханы үзэл бодол яагаад чухал юм бэ гэж үү, энэ чиглэлээр ирсэн оюутнуудын сургалтын төлбөрийг тэд төлж, сар бүр тодорхой хэмжээний тэтгэлэг олгож сайхан зан нь хөдлөбөл жилийн эцэст гэр лүү тань нисэх зардалийг мөн тэд даадаг учираас...
Шашны шугамаар ирсэн оюутнууд (тэр тусмаа охид) дотуур байр нэртэй шоронд хоригдож долоо хоногт 1 удаа хэдхэн цагын турш гадагш гарах эрхтэй байдаг. Би нэг удаа сэтгэл санааны дарамтанд орсон Монгол охиныг эргэхээр хэдэн найзын хамтаар очиход бичиг баримт үзүүлж байж нилээн хэцүүхэн нэвтэрсэн зэрэг шалгаанаас болоод энэ замаар сурахад нэгих сүжиггүй тиймээс ингэсгээд орхъё.
3. Бүр эсвэл YÖS (Yabancı Öğrenciler Sınavı) хэмээх гадаад оюутан элсүүлэн авдаг шалгалтанд бие даан орж хувиарлагдах боломжтой. Гадаад оюутан элсүүлдэг шалгалт нь Англи, Турк хэл дээр байдаг бөгөөд Англи хэл дээр шалгалтанд орох хэмжээнд Англи хэл эсвэл Турк хэл мэдэхгүй тохиолдолд Турк хэлний бэлтгэл буюу ТӨМЭР-т сурна. Гадаад оюутан сонгон шалгаруулах шалгалт-ЕӨС (YÖS) жил бүр 4 сард болдог бөгөөд математик, сэтгэн бодох, физик, хими, геометр зэрэг хичээлийн хүрээнд асуултууд бэлтгэгдсэн байдаг.
Сурах талаар эхнийхээ бичлэгийг Турк болон Англи хэл мэддэгүй дүү нартаа зориулая гэж бодлоо. Турк болон Англи хэлний нэгийг ЕӨС-т орох хэмжээнд мэдэхгүй тохиолдолд Турк хэл сурах гэдэг нэг арга үлдэж байгаа бөгөөд Турк хэлний сургалт явуулдаг хэд хэдэн дамжаа байдгаас ихэнх Монголчуудын хамрагддаг, бас ч үгүй найдвартай ТӨМЭР болох (төмэр гэдэг нь Турк хэл заах төв гэсэн угтгатай үгсийн товчилол) Анкара их сургуулийн ТӨМЭР-т элсэх шаардлага зэргийг орууллаа. Дараагийн удаа сургалтын төвүүд, төлбөр зэргийг оруулна аа.
Анкара ТӨМЭР-ын оюутан элсүүлэх журам, шаардалага
1. Курст бүртгүүлээд нэн түрүүнд шалгалт өгч хэлнийхээ зэргийг тогтоолгох бөгөөд энэхүү төвшин тогтоох шалгалт нь өдөр бүр 09:00-17:00 хооронд явагддаг байна. Шалгалтын төв (зөвхөн шалгалт биш оюутны бүртгэл энэ тэр гээд оюутантай холбоотой бүх ажлийг хийдэг газар) ажлийн өдрүүдэд 08:30-20:00, амралтын өдрүүдэд 8.30-17.30 цагийн хооронд ажилладаг байна.
2. Турк хэлнээс өөр хэлээр суралцах гэж буй тохиолдолд (энэхүү төв нь Турк хэлнээс гадна Англи, Голланд, Грек, Араб, Болгар, Япон, Хятад, Герман, Франц гээд нилээн хэдэн хэлний сургалт явуулдаг.) төвшин тогтоох шалгалт тодорхой хэмжээний төлбөртэй бөгөөд, төвшингөө тогтоолгоод, сургалтандаа хамрагдахаар төлбөрөө төлөх үед шалгалтанд зориулан авсан төлбөрийг сургалтын төлбөрөөс хасдаг байна. Жишээлбэл: шалгалтанд орохын тул 100₮ төлсөн бол сургалтын төлбөр болох 2000₮-с хасагдаад 1900₮ төлөхөд хангалттай гэсэн үг юм. Зөвхан шалгалтанд ороод цааш бүртглэ хийлгэн үргэлжилүүлэн суралцахгүй тохиолдолд шалгалтын төлбөрөнд өгсөн 100₮-өө буцааж авах боломжгүй.
3. Төвшин тогтоох шалгалтын хариу дараагийн 4 сард хүчинтэй бөгөөд энэ хугацаанд курстээ бүртгүүлээд хичээлдээ явж эхлээгүй тохиолдолд дахин төвшин тогтоох шалгалтанд орж байж курстээ сууна.
4. Курсын төлбөрийн Турк Лирагаар төлөх бөгөөд (2000₮ тэр өдрийн ханшаар хэдэн Турк Лира болж байна, төдөн ТУрк лира төлнө гэсэн үг) курсээс шалтгаалан (оюутан нь бүрдээгүй тохиолдолд мөн төвшингийн ангийг нээхгүй байх зэрэг) анги нээгдээгүй тохиолдолд төлбөрийг буцааж олгоно.
5. Хямдралуудад хамрагдах бол бүртгэлийн үед хямдралд хамрагдахын тулд бүрдүүлбэл зохих бичиг баримтыг бүрдүүлэн бүртгэлийг хариуцсан ажилтанд өгвөл зохино.
6. Сургалтаа завсарлах (чөлөө авах) талаарх өргөдөлийг мөн төвшиний (төвшин дээшилсэн эсвэл дөнгөж сургалтаа эхэлж байж болно) хичээл эхэлсэн даруй эхний долоо хоногт хүлээж авдаг бөгөөд оюутан хамгийн ихдээ 1 жилийн чөлөө авах эрхтэй. Энэ хугацаанд сургалтын төлбөр нэмэгдсэн тохиолдолд оюутан төлбөрийн зөрүүг төлж байж сургалтаа үргэлжилүүлэх эрх олж авна. 4 сараас их хугацаатайгаар чөлөө авсан оюутан үнэгүй төвшин тогтоох шалгалтанд хамрагдаж төвшингөө тогтоолгон сургалтаа үргэлжилүүлнэ.
7. TÖMER жилийн 12 сар 7 хоног бүр 09:00-21:00 цагийн хооронд сургалтаа явуулах бөгөөд (баяр, тэмдэглэлт өдрүүдэд амрана) TÖMER-с шалтгаалан өрөөгүй хичээлүүдийг нөхнө.
8. Оюутан төлбөрөө төлсөний дараа улирлын эхний 2 долоо хоногт сурах эрхээ өөр нэгэнд өгч эсвэл хэлээ солиж болно. Сурах эрхээ өөр хүнд шилжүүлсэн тохиолдолд шинэ оюутанг үнэгүй төвшин тогтоох шалгалтанд оруулна.
9. Турк болон Англи хэлний курст хамгийн багадаа 7 оюутан, бусад хэлний курст хамгийн багадаа 5 оюутан бүртгүүлсэн тохиолдолд анги нээгдэнэ. Групээрээ (хамгийн багадаа 7) бүртгүүлсэн тохиолдолд хүссэн өдөр болон цагтаа хийчээлээ явуулах эрхтэй.
10. Төвшин бүрийн сүүлийн дөрвөн цагт дараагийн төвшинд элсэх шалгалт авагддаг. Доорх жагсаалтын сүүлийн оноонууд авбал зохих хамгийн бага оноо юм. Шалгалтаа амжилттай өгсөн оюутан дараагийн төвшинд шилжин суралцана. Амжилтгүй болсон тохиолдолд мөн төвшиндөө давтан (төлбөрөө төлөн) сурна.
Хамгийн өндөр оноо Авбал зохих хамгийн бага оноо
Сонсох 25 15
Унших 25 15
Харилцан ярих 15 9
Яриагаар ойлголцох 10 6
Бичгээр ойлголцох 25 15
11. Анхан (Temel) болон дунд (Orta) шатны курсыг төгсөгчидид TÖMER-н захиргаанаас сертификат, дээд курсыг (Yüksek kuru) төгсөгчидөд Анкар Их сургуулийн баталгаажуулсан диплом олгодог.
12. Хичээлүүдэдийн 7/8 хувид заавал суусан байх ёстой бөгөөд хичээлдээ хангалттай суугаагүй тохиолдолд улирлын эцсий шалгалтанд оруулахгүй. Курст суугаагүй өдөр болон цагийн төлбөр буцаан олгогдохгүй.
13. Бүртгэлээ хийлгэж буй оюутан дээрх бүх шаалдлагуудын хүлээн зөвшөөрсөн гэж тооцогдоно.
Эцэст нь Турк улс руу Улсын зардалаар явуулж сургана гэсэн зарлал худлаа байх магадлал их өндөр байдаг бөгөөд иймэрхүү зарлалын дагуу хандах гэж байгаа бол, хандах гэж байгаа нэгэнг таньдаг бол анхаараарай, анхааруулаарай... Хэдэн мянган доллор төлөөд дотуур байр нэртэй шоронд хоригдох эсвэл хэлний курст суух эрх урилага төдийтэй хоцорвол харамсалтай биз дээ...
1. Зөвхөн Турк гэлтгүй гадаад улсад Улсын зардлаар сурахын тулд арван жилээ (11 жилээ) төгсөөд Монголын нэгэн их дээд сургуулид элсэн орж нэг жил суралцсаны дараа улсын зардалаар гадаадад сургах шалгалтанд орон тэнцээд эсвэл ар, өврийн хаалгаар орон шалгалтанд орсон ороогүй Турк улс (гадаад) руу хувиарлагдах нэг дэх зам.
Монгол Улсад үйл ажиллагаагаа явуулдаг дөрвөн Турк сургуулийн нэгийг төгссөн тодорхой тооны "шилдэг" сурагч Турк руу улсын зардалаар явах шалгалтанд арваа төгсөнгүүтээ орох эрх олж авдаг. Би хувийн зардалаар буюу 3 дугаар замаар явдаг тул энэ тал дээр миний мэдлэг дутна тиймээс ингэсгээд орхъё.
2. Шашны шугамаар сурах. Энэ аргаар ихэнхдээ Казакууд ирдэг бөгөөд сүүлийн үед Монголчууд бас ирэх болсон сураг сонсогдсон. Сургуулид орохоосоо өмнө Турк хэл сурж байгаа нэртэйгээр 1-2 жил лалын шашинд суралцаад, дараа нь ЕӨС-т орж "хүссэн биш" сургуулидаа хувиарлагдана. Хэлний бэлтгэл нэрээр бүтэн жил КУРАН уншиж, толгойгооо хэрхэн боох (охидод), абдест буюу мөргөлийн угаалга хэрхэн хийх талаар суралцдаг тул шалгалтын асуултуудыг ойлгох хэмжээнд хэлний мэдлэггүй (КУРАН нь Араб хэл дээр байдаг бөгөөд бүтэн жил КУРАн цээжилсэн хүн Турк хэл дээр шалгалт өгөөд тэнцэх эсэх эргэлзээтэй) тул шалгалтнаас сайн оноо авахгүй, сайн оноо авсан ч сонгон суралцахыг хүссэн сургуулийг тань шашныхан сайшаахгүй байх магадлалатай. Шашныханы үзэл бодол яагаад чухал юм бэ гэж үү, энэ чиглэлээр ирсэн оюутнуудын сургалтын төлбөрийг тэд төлж, сар бүр тодорхой хэмжээний тэтгэлэг олгож сайхан зан нь хөдлөбөл жилийн эцэст гэр лүү тань нисэх зардалийг мөн тэд даадаг учираас...
Шашны шугамаар ирсэн оюутнууд (тэр тусмаа охид) дотуур байр нэртэй шоронд хоригдож долоо хоногт 1 удаа хэдхэн цагын турш гадагш гарах эрхтэй байдаг. Би нэг удаа сэтгэл санааны дарамтанд орсон Монгол охиныг эргэхээр хэдэн найзын хамтаар очиход бичиг баримт үзүүлж байж нилээн хэцүүхэн нэвтэрсэн зэрэг шалгаанаас болоод энэ замаар сурахад нэгих сүжиггүй тиймээс ингэсгээд орхъё.
3. Бүр эсвэл YÖS (Yabancı Öğrenciler Sınavı) хэмээх гадаад оюутан элсүүлэн авдаг шалгалтанд бие даан орж хувиарлагдах боломжтой. Гадаад оюутан элсүүлдэг шалгалт нь Англи, Турк хэл дээр байдаг бөгөөд Англи хэл дээр шалгалтанд орох хэмжээнд Англи хэл эсвэл Турк хэл мэдэхгүй тохиолдолд Турк хэлний бэлтгэл буюу ТӨМЭР-т сурна. Гадаад оюутан сонгон шалгаруулах шалгалт-ЕӨС (YÖS) жил бүр 4 сард болдог бөгөөд математик, сэтгэн бодох, физик, хими, геометр зэрэг хичээлийн хүрээнд асуултууд бэлтгэгдсэн байдаг.
Сурах талаар эхнийхээ бичлэгийг Турк болон Англи хэл мэддэгүй дүү нартаа зориулая гэж бодлоо. Турк болон Англи хэлний нэгийг ЕӨС-т орох хэмжээнд мэдэхгүй тохиолдолд Турк хэл сурах гэдэг нэг арга үлдэж байгаа бөгөөд Турк хэлний сургалт явуулдаг хэд хэдэн дамжаа байдгаас ихэнх Монголчуудын хамрагддаг, бас ч үгүй найдвартай ТӨМЭР болох (төмэр гэдэг нь Турк хэл заах төв гэсэн угтгатай үгсийн товчилол) Анкара их сургуулийн ТӨМЭР-т элсэх шаардлага зэргийг орууллаа. Дараагийн удаа сургалтын төвүүд, төлбөр зэргийг оруулна аа.
Анкара ТӨМЭР-ын оюутан элсүүлэх журам, шаардалага
1. Курст бүртгүүлээд нэн түрүүнд шалгалт өгч хэлнийхээ зэргийг тогтоолгох бөгөөд энэхүү төвшин тогтоох шалгалт нь өдөр бүр 09:00-17:00 хооронд явагддаг байна. Шалгалтын төв (зөвхөн шалгалт биш оюутны бүртгэл энэ тэр гээд оюутантай холбоотой бүх ажлийг хийдэг газар) ажлийн өдрүүдэд 08:30-20:00, амралтын өдрүүдэд 8.30-17.30 цагийн хооронд ажилладаг байна.
2. Турк хэлнээс өөр хэлээр суралцах гэж буй тохиолдолд (энэхүү төв нь Турк хэлнээс гадна Англи, Голланд, Грек, Араб, Болгар, Япон, Хятад, Герман, Франц гээд нилээн хэдэн хэлний сургалт явуулдаг.) төвшин тогтоох шалгалт тодорхой хэмжээний төлбөртэй бөгөөд, төвшингөө тогтоолгоод, сургалтандаа хамрагдахаар төлбөрөө төлөх үед шалгалтанд зориулан авсан төлбөрийг сургалтын төлбөрөөс хасдаг байна. Жишээлбэл: шалгалтанд орохын тул 100₮ төлсөн бол сургалтын төлбөр болох 2000₮-с хасагдаад 1900₮ төлөхөд хангалттай гэсэн үг юм. Зөвхан шалгалтанд ороод цааш бүртглэ хийлгэн үргэлжилүүлэн суралцахгүй тохиолдолд шалгалтын төлбөрөнд өгсөн 100₮-өө буцааж авах боломжгүй.
3. Төвшин тогтоох шалгалтын хариу дараагийн 4 сард хүчинтэй бөгөөд энэ хугацаанд курстээ бүртгүүлээд хичээлдээ явж эхлээгүй тохиолдолд дахин төвшин тогтоох шалгалтанд орж байж курстээ сууна.
4. Курсын төлбөрийн Турк Лирагаар төлөх бөгөөд (2000₮ тэр өдрийн ханшаар хэдэн Турк Лира болж байна, төдөн ТУрк лира төлнө гэсэн үг) курсээс шалтгаалан (оюутан нь бүрдээгүй тохиолдолд мөн төвшингийн ангийг нээхгүй байх зэрэг) анги нээгдээгүй тохиолдолд төлбөрийг буцааж олгоно.
5. Хямдралуудад хамрагдах бол бүртгэлийн үед хямдралд хамрагдахын тулд бүрдүүлбэл зохих бичиг баримтыг бүрдүүлэн бүртгэлийг хариуцсан ажилтанд өгвөл зохино.
6. Сургалтаа завсарлах (чөлөө авах) талаарх өргөдөлийг мөн төвшиний (төвшин дээшилсэн эсвэл дөнгөж сургалтаа эхэлж байж болно) хичээл эхэлсэн даруй эхний долоо хоногт хүлээж авдаг бөгөөд оюутан хамгийн ихдээ 1 жилийн чөлөө авах эрхтэй. Энэ хугацаанд сургалтын төлбөр нэмэгдсэн тохиолдолд оюутан төлбөрийн зөрүүг төлж байж сургалтаа үргэлжилүүлэх эрх олж авна. 4 сараас их хугацаатайгаар чөлөө авсан оюутан үнэгүй төвшин тогтоох шалгалтанд хамрагдаж төвшингөө тогтоолгон сургалтаа үргэлжилүүлнэ.
7. TÖMER жилийн 12 сар 7 хоног бүр 09:00-21:00 цагийн хооронд сургалтаа явуулах бөгөөд (баяр, тэмдэглэлт өдрүүдэд амрана) TÖMER-с шалтгаалан өрөөгүй хичээлүүдийг нөхнө.
8. Оюутан төлбөрөө төлсөний дараа улирлын эхний 2 долоо хоногт сурах эрхээ өөр нэгэнд өгч эсвэл хэлээ солиж болно. Сурах эрхээ өөр хүнд шилжүүлсэн тохиолдолд шинэ оюутанг үнэгүй төвшин тогтоох шалгалтанд оруулна.
9. Турк болон Англи хэлний курст хамгийн багадаа 7 оюутан, бусад хэлний курст хамгийн багадаа 5 оюутан бүртгүүлсэн тохиолдолд анги нээгдэнэ. Групээрээ (хамгийн багадаа 7) бүртгүүлсэн тохиолдолд хүссэн өдөр болон цагтаа хийчээлээ явуулах эрхтэй.
10. Төвшин бүрийн сүүлийн дөрвөн цагт дараагийн төвшинд элсэх шалгалт авагддаг. Доорх жагсаалтын сүүлийн оноонууд авбал зохих хамгийн бага оноо юм. Шалгалтаа амжилттай өгсөн оюутан дараагийн төвшинд шилжин суралцана. Амжилтгүй болсон тохиолдолд мөн төвшиндөө давтан (төлбөрөө төлөн) сурна.
Хамгийн өндөр оноо Авбал зохих хамгийн бага оноо
Сонсох 25 15
Унших 25 15
Харилцан ярих 15 9
Яриагаар ойлголцох 10 6
Бичгээр ойлголцох 25 15
11. Анхан (Temel) болон дунд (Orta) шатны курсыг төгсөгчидид TÖMER-н захиргаанаас сертификат, дээд курсыг (Yüksek kuru) төгсөгчидөд Анкар Их сургуулийн баталгаажуулсан диплом олгодог.
12. Хичээлүүдэдийн 7/8 хувид заавал суусан байх ёстой бөгөөд хичээлдээ хангалттай суугаагүй тохиолдолд улирлын эцсий шалгалтанд оруулахгүй. Курст суугаагүй өдөр болон цагийн төлбөр буцаан олгогдохгүй.
13. Бүртгэлээ хийлгэж буй оюутан дээрх бүх шаалдлагуудын хүлээн зөвшөөрсөн гэж тооцогдоно.
Эцэст нь Турк улс руу Улсын зардалаар явуулж сургана гэсэн зарлал худлаа байх магадлал их өндөр байдаг бөгөөд иймэрхүү зарлалын дагуу хандах гэж байгаа бол, хандах гэж байгаа нэгэнг таньдаг бол анхаараарай, анхааруулаарай... Хэдэн мянган доллор төлөөд дотуур байр нэртэй шоронд хоригдох эсвэл хэлний курст суух эрх урилага төдийтэй хоцорвол харамсалтай биз дээ...
Friday, March 13, 2009
Турк Улсын Талаар
Албан ёсны хэл: Турк хэл
Нийслэл хот: Анкара (39°55′N 32°50′E)
Хамгийн том хот: Стамбул
Үндэслэгч: Мустафа Кемал Ататурк
Төрийн систем: Ардчилсан
Ерөнхийлөгч :(одоогийн) Абдуллах Гүл
Ерөнхий сайд :(одоогийн) Режеп Тайп Эрдоан
Газар нутгын хэмжээ: 783,562 км², газар нутгийн хэмжээгээрээ дэлхийн хамгийн том 37 дахь улс, Европод Оросын дараа 2 дугаарт жагсдаг. Газар нутгын %1,3 нь ус.
Хүн ам: 71.517.100, км²-д 93 хүн ноогдоно. Хамгийн их иргэнтэй 17 дахь улс.
Улсын уриа: Yurtta Sulh, Cihanda Sulh (Эх оронд энх тайван, эрэн дэлхийд энх тайван)
Тэмдэглэлт өдрүүд
4 сарын 23, 1920 оны мөн өдөр орчин үеийн Турк улсын анхны Парламент цугласан бөгөөд түүнээс хойш энэхүү өдрийг Хүүхэд залуучуудын баяр болгон зарласан байна.
5 сарын 19, 1919 оны мөн өдөр чөлөөлөх дайн эхэлсэн
8 сарын 30, 1922 оны мөн өдөр чөлөөлөх дайнд ялсан
10 сарын 29, 1923 оны мөн өдөр Бүгд Найрамдах Турк улс болгон тунхагласан
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн : 1.026 трилион Америк доллар (2008 оны байдлаар)
Хүн амд ноогдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүн: 9.333 Америк доллар (2007 оны байдлаар)
Экспорт: 132.8 тэрбум Америк доллар, 2007 оны байдлаар
Импорт: 198.6 тэрбум Америк доллар, 2007 оны байдлаар
Инфиляц: %10,31 (хэрэглэгчидэд), %12,56 (үйлдвэрлэгчидэд), 2007 оны байдлаар
Цагийн Zone: зуны цаг EET (UTC+2) өвлийн цаг EEST (UTC+3)
Мөнгөн тэмдэгт: Турк лира (ТL) (1 евро ойролцоогоор 2.2 лиратай тэнцэнэ. Намайг анх ирэхэд сая саяар яригддаг байж байгаад 3 жилийн өмнө мөнгөн тэмдэгтээсээ 6 тэг хассан юм.)
Төрийн дуулал: İstiklâl Marşı
Төрийн өнгө: Улаан, цагаан
Утасны код: +90
Интернетийн код : .tr
Subscribe to:
Posts (Atom)